Το δικαίωμα προς εργασία στον δημόσιο τομέα με συνθήκες απόλυτης διαφάνειας, δημοσιότητας, αντικειμενικότητας και αξιοκρατίας επιβάλλει την ουδετερότητα της Διοίκησης και τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες. Θεσμικό εγγυητή της τήρησης των αρχών αυτών αποτελεί το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.), το οποίο συστάθηκε με τον Ν. 2190/1994 (νόμος Πεπονή) ως ανεξάρτητη αρχή επιφορτισμένη με τον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των διατάξεων που διέπουν τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα.
Για την εκπλήρωση της αποστολής του το Α.Σ.Ε.Π. έχει ήδη από τον ιδρυτικό του νόμο εξοπλιστεί με ειδικές εγγυήσεις ανεξαρτησίας. Τα μέλη του χαρακτηρίζονται ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί που απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Το Α.Σ.Ε.Π. δεν υπόκειται σε εποπτεία και έλεγχο από κυβερνητικά όργανα ή άλλες διοικητικές αρχές αλλά σε κοινοβουλευτικό έλεγχο σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, ενώ οι πράξεις του δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο από άποψη νομιμότητας αλλά μόνο σε δικαστικό έλεγχο. Έχει εθνική εμβέλεια δράσης και διαθέτει αρμοδιότητα κανονιστική, αρμοδιότητα ελεγκτική της νομιμότητας των πράξεων που υπάγονται στη δικαιοδοσία του και περιορισμένη κυρωτική αρμοδιότητα. Διαθέτει επίσης διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια με δικό του προϋπολογισμό.
Οι παραπάνω εγγυήσεις ανεξαρτησίας ενισχύθηκαν περαιτέρω με τη συνταγματική κατοχύρωση του θεσμού στο αναθεωρημένο Σύνταγμα του 2001, το οποίο κατοχύρωσε δύο οντότητες: ένα σύστημα πρόσληψης και στελέχωσης της δημόσιας διοίκησης και ταυτόχρονα έναν θεσμό που εγγυάται τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και την αντικειμενικότητα του συστήματος αυτού.
Το Α.Σ.Ε.Π. συγκροτείται από 35 Μέλη (Πρόεδρος, 4 Αντιπρόεδροι, 30 Σύμβουλοι), οι οποίοι επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Η Ολομέλεια, η Ελάσσων Ολομέλεια και τα 4 Τμήματα λειτουργούν ως συλλογικά όργανα με συγκεκριμένες ιεραρχημένες αρμοδιότητες στη λήψη αποφάσεων. Τα μέλη του Α.Σ.Ε.Π. είναι πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και επαγγελματικής επάρκειας και ιδίως πρόσωπα που έχουν διατελέσει ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, ανώτεροι ή ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί ή υπάλληλοι, καθηγητές ΑΕΙ ή ανώτατα στελέχη δημοσίων Οργανισμών και Επιχειρήσεων ή άλλων νομικών προσώπων του δημόσιου τομέα. Το έργο του Συμβουλίου υποστηρίζεται ενεργά από τα υψηλών τυπικών και ουσιαστικών προσόντων στελέχη του Ειδικευμένου Επιστημονικού Προσωπικού και της Γραμματείας του Α.Σ.Ε.Π.
Στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του συστήματος προσλήψεων στον δημόσιο τομέα και της βελτίωσης της ποιότητας και αποτελεσματικότητας του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει τον δημόσιο τομέα εκδόθηκε ο Ν.4765/2021 ο οποίος αντικατέστησε τον Ν. 2190/1994.
Στις κύριες αρμοδιότητες του Α.Σ.Ε.Π. περιλαμβάνονται: η επιλογή του τακτικού προσωπικού του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, ο έλεγχος των διαδικασιών πρόσληψης προσωπικού με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή της απασχόλησης με σύμβαση μίσθωσης έργου που διεξάγουν φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, η διεξαγωγή των διαδικασιών επιλογής σε θέσεις ευθύνης προσωπικού του δημόσιου τομέα ή η συμμετοχή σε αυτές, όπως ειδικότεροι νόμοι ορίζουν, και η διενέργεια επιθεωρήσεων-ελέγχων από Συμβούλους-Επιθεωρητές του Α.Σ.Ε.Π. για τον έλεγχο της τήρησης των περί προσλήψεων διατάξεων. Επίσης, στο πλαίσιο της αποστολής του, το Α.Σ.Ε.Π. μπορεί να υλοποιεί έρευνες, δράσεις και έργα που σχετίζονται με τον σκοπό του και τους στρατηγικούς του στόχους και να συμμετέχει σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα, εν όλω ή εν μέρει, από εθνικούς πόρους ή την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από άλλους διεθνείς ή υπερεθνικούς οργανισμούς, καθώς και σε συγχρηματοδοτούμενα επιχειρησιακά προγράμματα.
Για την πλήρωση θέσεων τακτικού προσωπικού διαφόρων κλάδων/ειδικοτήτων όλων των κατηγοριών εκπαίδευσης, το Α.Σ.Ε.Π. εκδίδει προκηρύξεις διεξαγωγής διαδικασιών είτε με γραπτό διαγωνισμό, είτε με σειρά προτεραιότητας με προκαθορισμένα και αντικειµενικά από τον νόμο κριτήρια. Για την πλήρωση θέσεων Ειδικού Επιστημονικού Προσωπικού ή υπαλλήλων επί θητεία εφαρμόζονται πλέον μοριοδοτούμενα κριτήρια μεταξύ των οποίων και η ατομική συνέντευξη. Το νέο σύστημα προσλήψεων επικεντρώνεται στον γραπτό διαγωνισμό αποσκοπώντας στην επιλογή προσωπικού ικανού να εργαστεί αποδοτικά, με στόχο την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, σε έναν δημόσιο τομέα που εξελίσσεται πλέον ραγδαία.
Επιπρόσθετα, από το 2019 εφαρμόζεται νέο σύστημα προσλήψεων εκπαιδευτικού προσωπικού πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σύμφωνα με το οποίο το Α.Σ.Ε.Π. προκηρύσσει και διενεργεί κάθε δύο (2) σχολικά έτη διαδικασία κατάταξης με σειρά προτεραιότητας κατά κλάδο και ειδικότητα υποψηφίων εκπαιδευτικών και μελών Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.) και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (Ε.Β.Π.).
Όλες οι λειτουργίες του Α.Σ.Ε.Π. και κυρίως οι σχετικές με τις διαδικασίες προσλήψεων, υποστηρίζονται από ένα εξελιγμένο Πληροφοριακό Σύστημα που διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα και ταχύτητα τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό αιτήσεων και δικαιολογητικών που υποβάλλονται ηλεκτρονικά από τους υποψηφίους που συμμετέχουν στις διαδικασίες επιλογής του Α.Σ.Ε.Π.
Η ιδιαίτερη φύση του έργου του Α.Σ.Ε.Π. και η πιστή τήρηση της αρχής της διαφάνειας δημιουργούν, όπως είναι αναμενόμενο, αυξημένες ανάγκες για παροχή πληροφοριών. Η ενημέρωση του κοινού πραγματοποιείται αφενός μέσω του Γραφείου Εξυπηρέτησης Πολιτών, που έχει οργανωθεί για τον σκοπό αυτό, αλλά κυρίως μέσω της ιστοσελίδας του Α.Σ.Ε.Π. (www.asep.gr), η οποία κατατάσσεται μεταξύ των πρώτων σε επισκεψιμότητα δικτυακών τόπων των ελληνικών δημόσιων υπηρεσιών.
Κατά την πολυετή λειτουργία του το Α.Σ.Ε.Π. πέτυχε να ανατρέψει παγιωμένες νοοτροπίες και πρακτικές, καταδεικνύοντας τη δυνατότητά του ως ανεξάρτητης αρχής να εκπληρώσει με επιτυχία τον θεσμικό της ρόλο και να διασφαλίσει αμεροληψία και διαφάνεια στον κρίσιμο και ευαίσθητο τομέα της απασχόλησης στη δημόσια διοίκηση. Καταξιώθηκε δε ως ουσιαστικός μηχανισμός ελέγχου των προσλήψεων στο Δημόσιο με γνώμονα τη διαφύλαξη της αρχής της αξιοκρατίας και τη θωράκιση του κράτους δικαίου, καταλαμβάνοντας περίοπτη θέση στη συνείδηση της κοινωνίας.